7. Op pad mit kleine Hanna uut Lier’n
Mit een grote zwaai wödden de zwoare bussen opelaaien en as de wagen vol was kwam d’r nog een tweede rie boavenop te stoan. Hanna wis wel dat al die melk noa Apeldoorne ging noa de melkfabriek van Mariëndaal woar eur opa veurzitter van was………Laatste zin van deel 6, hieronder deel 7
Oud en nieuw. An ’t ende van ’t joar was ’t ok altied weer een spannende tied want dan mossen de puffertjes ebakken wödden, veur Hanna weer luilekkertied. In ’t Bakhuus wödden dan ’t fornuus weer wärm estoak. Moeder mit gluuiende wangen een rooie zakdoek ömme ’t heuf en Hanna mit de neuze oaveral boaven op. Op de dèle waren vake de breurs in de weer, die waren ok gespannen ömdat ze al weer druk waren mit hun schietgerei. De bomsleutels wödden lèèg ekrabbet van ouwe snippers want doar mossen de donderpoeiers weer in. De grote breurs mochen zelfs al siesters hem. Ze mossen dan wel goed oppassen want, buuten ’t schietwärk, was moeder mit eur rooie heuf ok zeer lich ontvlambaar en o wee as iemand tegen de emmer mit riezend puffertjes beslag anstoten! Op nieuwjoarsdag gingen dan de kinder de buurte deur. Bie ieder huus, buuten eers een paar klappen mit de bomsleutel tegen de mure en dan noa binnen onder ’t roepen van “gelukkig nieuwjoar, he’j de puffetjes al kloar? op toafel steet de flesse, ik lusse d’r wel zesse”. Oaveral ston dan ok een schale mit puffetjes op toafel en kree’j een klein glàsien grinadine of likeur. Beroerd en misselijk kwamen ze dan weer thuus zonder nog een hap te èten van de stamppot, sniebonen uut ’t zout. Dit recept was de beste maniere öm de hengelpot weer te rienigen van alle puffetjesluch. In januari kwam altied de hele buurte bie mekaar öm nieuwjoar te schieten, elk joar bie een ander.
Schaatspret. In die joaren was 't vanzelfsprèkend da'j 's winters konnen schaatsen, want gek genog lag d'r gewoon elke winter ies. Kleine Hanna mos zich 't eerste behelpen mit een paar bie mekaargezochte houten deurriejers woar ok nog is een grote krulle veuran zat. Öm de schaatsen een bitjen goed onder te kriegen kwam de schoe ärgens halverwège de hielband en de veurleertjes te stoan en dan mossen de banden gelieke an etrokken ewödden want anders trok ie de voet al metene scheef op de schaatse. Op zich was dat al een hele kuns want vake zaten d'r ok nog versheidene knuppen in de touwtjes of ze waren hard bevroren. Tegen die tied dat Hanna dat een bitjen onder de knie kreeg was 't inmiddels al hoas weer deui. Soms was d'r een gewillige breur die hielp mit onderknuppen en as Hanna dan eindelijk kon riejen was 't altied weer een kuns öm bie 't vallen niet in die krulle veurop terechte te kommen. Vake ko'j in een ondergelopen weie schaatsen, die weie tegenoaver, bie Marten van Zee, was dan blank ezet deur de bèke deur te stèken. En toen Hanna oud genog was en op 't kanaal moch schaatsen was 't altied een hele belèvenis as ze langs de bevroren waterval van Goudkuul kwamen, 't gebeuren zelfs wel dat de weg ok ene grote iesplate was en dat ’t nog stromende bèèkwater steeds weer een gààtjen wis te vinnen öm vädder te stromen. Mit al dat gemättel kwam Hanna regelmoatig verkleump thuus en wat was d'r dan lekkerder dan warm bie de potkachel te kruupen en 's oavends in berre lekker onder de gestikte dèken mit nog een lèvertroane smaak in de mond, van die volle lèpel die alle kinder noa binnen mossen slikken, veur ze gingen sloapen.
Stamppot. In de winter kwam d’r trouwens vake stamppot op toafel, Hanna wit ze nog wel op te nuumen, zoas heite bliksum, hutspot, moes, slinger öm de snuute, kabbes en zoerkool. In ’t noajoar as ’t nog niet vroor kwam d’r nog wel völle foeksandievie op toafel. Zoas bie Hanna in huus gebruukelijk was ging d’r niks oaverstuur en wödden een restantjen van de stamppot de volgende dag weer opebakken en dan smaken ze hoas nog lekkerder. Bie ’t bakken kwam d’r dan een lekker kössien in de panne wat dan vake weer strijd opleveren oaver wie dat kössien moch hem. ’t Ontbijt beston altied uut pannekoeke, dat was heel gewoon, of soms ok wel een bord pap en as d’r pas eslach was beston ’t ontbijt uut balkenbrie. Veur dag en dauw ston moeder dan in ’t bakhuus te bakken töt ze een hele schale vol had en dan an toafel ko’j d’r zo mit de vörk een plààtjen an prikken.
Moeder zei altied goeie kos is belangriek want doar mo’j een groot gedeelte van de dag weer op teren. 't Was ok steevas de gewoonte dat d'r mit Poasen riest mit eier op toafel kwam. Meestal wödden dan al de veurige dag een grote panne mit ries, in volle melk, ekoak, mit 't gevolg dat d'r de volgende dag een dik vel op zat. Op 1e Poasdag hoeven dan de panne alleene nog ma op’ewärmp te wödden. Doarbie wödden dan een grote schale mit eier eserveert en zo kreeg ieder dan op zien bord een grote schep riestepap en noas ’t bord of in een eierdop een afgepeld ei. An 't ende van de moaltied lag de toafel bezààid mit eierbassen. Vake wödden d'r een sport van emaak wie de meeste eier op kon.
Heel soms had moeder een goeie buuie en dan bakken zee een pofkoeke. Een soort krintebrood ma dan heel anders en ’t wödden ebakken de zelfde panne as woar de puffertjes in ebakken waren. Ömdat dit bes wel tiedrovend was gebeuren ’t niet zo vake. 't Meest gruwelijke recept wat in Hanna's ogen op toafel kwam te stoan was Kruutmoes! Dit zomers gerecht wödden bereid van gekoakte gort in kärnemelk woarin ok een stuk spek en een vässe worst wödden mee ekoak. Boavendien kwamen doar nog grote rozienen zonder pit in en op 't laatste een hand vol fien esnejen kervel. Öm de boel niet in de schift te kriegen mos d'r onder 't koaken goed ereurd wödden en dan mos de boel af koelen want ze wödden koud egèten. Kruutmoes was volgens de liefhebbers 't lekkerst as ze een dag oud was. 't Gebeuren wel is dat moeder per ongeluk rozienen mit pit had en dat was dan volgens Hanna ok 't enigs leuke an dit gerech want dan vlogen de pitten ech links en rechts oaver toafel.
Dörssen. As d’r wel is narigheid in de buurte was hielp iederene mekaar, moeder zei dat is burenplich. De boeren hielpen mekaar ok as d’r 'edörs mos wödden meestal in wintertied ging dan de dörskaste de hele buurte rond en wödden de zoadbärgen stuk veur stuk edörs. Hanna von dat fees. Moeder was dan druk in touw mit brood smeren en koffie zetten en dan bleef d’r altied nog wel een plààtjen wors oaver. De jonges waren meestal te vinden bie de zoadbärg mit een knuppel in anslag want hoe kleiner de bärg wödden hoe meer kans dat d’r van alles onder vandan kwam. Vake krioelen ’t van de muuzen en soms ok een rotte en zelfs een keer een Ulk. Hanna mos doar niks van hem en was ok bange veur al dat geweld, zee hing liever an moeders rokken.
Rouw. In ’t kinder lèventjen van kleine Hanna kwam rouw heel kört bie toen Senta ’t niet meer redden. De trouwe hond was oud en versleten. As dan buurman Frits de Groot mos kommen en hee achter vader anliep mit zien jach-geweer onder de arm wis Hanna wel hoe late ’t was. Ze had al wel ezien dat vader doar bie de heuibärg een gat egraven had. Ok al wödden d’r op de boerderieje völle eslach, dit gevuul kwam toch heel anders an en blif diepe in ’t geheugen egrif.
Hanna zoch ok altied verschansing bie moeders rokken as d’r een grote zwatte man in de buurte liep. Die man mit die hoge hoed en zwatte cape mit zilveren koorden veurop, betekenen onheil, dat had Hanna al lange deur. Vake zaten dan ärgens in de buurte de luuken half dich en opens was iedereene ok heel stille, kwam een buurvrouw nog effen in ’t bakhuus mit moeder proaten of een van de mannen op dele mit vader. In de mooie kamer lei moeder dan gladgestreken boorden kloar, een mooi gestreken witte schöt en de zwätte kleren wödden noaekeken. Opens waren de kinder ok heel mak en gedroegen zich veurbeeldig, moeder drukken nog wel de grote breurs op ’t hätte dat as ze uut schole kwamen en de zwätte stoete kwam d’r an, dan mossen ze stille blieven stoan an de kante van de weg en de pet afzetten as ze die op hadden.
Hanna kan dit alles nog zo noavertellen want:
"ZE ZUT 'T NOG ZO VEUR ZICH"
Klik op de link hieronder en ie krieg alle delen van 't verhaal in pdf bestand, inclusief foto's.